Do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w dniu 26 września 2024 wpłynął wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w sprawie prawidłowego stosowania oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych w reklamie (C-657/24).
Czego dotyczy ta sprawa? Jakie są jej podstawy prawne tego pytania? Czy wyrok TSUE wpłynie na dotychczasową praktykę stosowania oświadczeń w reklamie suplementów diety i jaki może mieć wpływ na ochronę konsumentów? Jakie są najważniejsze zasady dotyczące reklamy suplementów diety? Jakich błędów należy unikać?
Czego dotyczy sprawa?
Sprawa dotyczy interpretacji artykułu 10(2) rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności.
Jakie jest faktyczne tło sprawy?
Kyberg Pharma Vertriebs-GmbH, dystrybutor suplementu diety „Ebbes GLS Kapseln”, reklamował swój produkt hasłami „GESUND GEWICHT VERLIEREN” („ZDROWO TRACIĆ NA WADZE”) oraz „Glucomannan trägt im Rahmen einer kalorienarmen Ernährung zu Gewichtsverlust bei” („Glukomannan pomaga w utracie wagi w ramach niskokalorycznej diety”). Taki sposób stosowania oświadczeń został zakwestionowany przez Schutzverband gegen Unwesen in der Wirtschaft e. V. , ponieważ uznał on, że spełnienie wymogów informacyjnych na opakowaniu produktu jest niewystarczające i wymaga powtarzania tych informacji w reklamie.
Dla niemieckiego sądu odsyłającego Bundesgerichtshof sprawa nie jest jasna i rozstrzygnięcie uzależniana od udzielenia przez TSUE odpowiedzi na następujące pytania:
- Czy artykuł 10(2) rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 należy interpretować w ten sposób, że termin „etykietowanie” obejmuje również pisemne reklamy żywności, co oznacza, że użycie oświadczenia zdrowotnego w pisemnej reklamie wymaga spełnienia wymogów informacyjnych określonych w tym przepisie?
- Czy artykuł 10(2) rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 należy interpretować w ten sposób, że w przypadku użycia oświadczeń zdrowotnych w reklamie żywności, wymogi informacyjne muszą być spełnione również w reklamie, nawet jeśli etykietowanie żywności zawiera wymagane informacje?
Podstawy prawne sprawy
Wnioskodawca, Schutzverband gegen Unwesen in der Wirtschaft e. V., argumentował, że pozwany musi przekazywać informacje określone w artykule 10(2) rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 nie tylko na opakowaniu produktu, ale także w reklamie. Nawet jeśli znakowanie produktu jest poprawnie wykonane. W szczególności chodziło o brak informacji dotyczących znaczenia zrównoważonej diety i zdrowego stylu życia w reklamie.
Sąd pierwszej instancji Landgericht (Sąd Regionalny) przychylił się do stanowiska Organu, tj. uznał, że reklama musi zawierać wszystkie wymagane informacje. Apelacja przedsiębiorcy także została oddalona i sąd uznał, że reklama była przygotowana i rozpowszechniana nieprawidłowo. Zdaniem Sądu spółka naruszyła obowiązek informacyjny wynikający z art. 10 ust. 2 lit. a) rozporządzenia nr 1924/2006, zgodnie z którym w reklamie powinna była umieścić stwierdzenie wskazujące na znaczenie zrównoważonego sposobu żywienia i zdrowego trybu życia. Obowiązek informacyjny dotyczyć ma również sytuacji, gdy takie stwierdzenie umieszczone jest na opakowania produktu. Wynika to już z faktu, że ogłoszenie reklamowe jest etykietowaniem w rozumieniu art. 10 ust. 2 lit. a) rozporządzenia nr 1924/2006. Taka wykładnia ma być zgodna z celem art. 1 ust. 1 rozporządzenia nr 1924/2006, jakim jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony konsumentów oraz z motywem 4, zgodnie z którym rozporządzenie nr 1924/2006 powinno mieć zastosowanie do wszelkich oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych przedstawianych w przekazach o charakterze komercyjnym. Wykładnia ta ma być zdaniem sądu zgodna z niemiecką i angielską wersją językową art. 10 ust. 2 lit. a) rozporządzenia nr 1924/2006, a odmienna francuska wersja językowa ma nie stać temu na przeszkodzie.
W sprawie tej przedsiębiorca powoływał się na punkt 2.1 akapit drugi załącznika do decyzji wykonawczej Komisji nr 2013/63/UE z dnia 24 stycznia 2013 r. przyjmującej wytyczne dotyczące wdrażania szczególnych warunków dotyczących oświadczeń zdrowotnych określonych w art. 10 rozporządzenia nr 1924/2006.
W pytaniu prejudycjalnym podkreślono, że stosownie do art. 2 ust. 2 pkt 1) rozporządzenia nr 1924/2006 oświadczenie oznacza każdy komunikat, który zgodnie z przepisami wspólnotowymi lub krajowymi, nie jest obowiązkowy, łącznie z przedstawieniem obrazowym, graficznym lub symbolicznym w jakiejkolwiek formie, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że żywność ma szczególne właściwości. Zgodnie zaś z art. 2 ust. 2 pkt 5) rozporządzenia nr 1924/2006, oświadczenie zdrowotne to każde oświadczenie, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że istnieje związek pomiędzy kategorią żywności, daną żywnością lub jednym z jej składników, a zdrowiem.
To co ciekawe, że TSUE będzie zajmować się m.in. tym, że w przepisach pojęcia „etykiety”, „etykietowania” i „reklamy” są różne. Nawet jeśli pisemna reklama nie stanowi etykietowania żywności w rozumieniu art. 10 ust. 2 rozporządzenia nr 1924/2006 lub obowiązki informacyjne wynikające z jednej części etykietowania mogą być spełnione w innej części etykietowania, możliwe jest, że obowiązki informacyjne wynikające z tego przepisu muszą być również spełnione w reklamie żywności, jeśli etykietowanie żywności zawiera wymagane informacje. Ta kwestia powinna zostać także wyjaśniona, bo ma znaczenie dla tego, jakie informacje należy zawrzeć, a jakie nie są konieczne. Sprawa ta jednak nie jest jasna, a zadane TSUE w praktyce sprowadzają się do tego:
- Czy termin „etykietowanie” obejmuje również pisemne reklamy żywności, co oznacza, że użycie oświadczenia zdrowotnego w pisemnej reklamie wymaga spełnienia wymogów informacyjnych określonych w tym przepisie?
- Czy wymogi informacyjne muszą być spełnione również w reklamie, nawet jeśli etykietowanie żywności zawiera wymagane informacje?
Znaczenie definicji „etykietowanie” i „etykieta”?
Orzeczenie Trybunału w tej sprawie będzie miało istotne znaczenie dla praktyk reklamowych producentów suplementów diety. Jasne wytyczne dotyczące tego, co musi być zawarte w reklamach, oraz jak pojęcie reklamy odnosi się do etykietowania, mogą pomóc w uniknięciu niejasności i różnic interpretacyjnych między państwami członkowskimi.
Jeśli Trybunał uzna, że termin „etykietowanie” obejmuje również pisemne reklamy żywności, firmy będą musiały spełniać te same wymogi informacyjne zarówno na opakowaniach produktów, jak i w ich reklamach. Może to oznaczać, że wszelkie oświadczenia zdrowotne w reklamach będą musiały być poparte odpowiednimi informacjami, takimi jak znaczenie zrównoważonej diety i zdrowego stylu życia, ale nie tylko tymi, które są przedmiotem sporu. Ostatecznie zależy to od tego, jak TSUE uzasadni swoje stanowisko i wskaże kierunek interpretacji, na przykład związany z formą przekazu lub różnymi rolami, jakie pełnią opakowanie/etykieta i reklama. Trybunał może również różnicować elementy znakowania, dostosowując je czasem do reklamy i etykiety, a czasem tylko do etykiety.
Wpływ sprawy na ochronę konsumentów?
Na pierwszy rzut oka wydaje się, że taka interpretacja mogłaby zwiększyć ochronę konsumentów, zapewniając, że informacje w reklamie są jasne i dostępne zarówno na opakowaniach, jak i w reklamach. Dzięki temu konsumenci możliwe, że będą lepiej poinformowani o produktach, które kupują, co może prowadzić do bardziej świadomych wyborów żywieniowych.
Należy jednak pamiętać, że nadmiar komunikatów w reklamach może nie sprzyjać jasności i przejrzystości przekazu. Ważne jest, aby informacje kierowane do konsumenta były klarowne, czytelne i rzetelne. Pozostaje pytanie, czy TSUE weźmie to pod uwagę w swoich rozważaniach.
Ważne reguły etykietowania oświadczeniami zdrowotnymi suplementów diety w Polsce?
Są one ściśle regulowane przez przepisy Unii Europejskiej oraz krajowe przepisy dotyczące bezpieczeństwa żywności i żywienia. Oto najważniejsze zasady:
Zgodność z rozporządzeniem (WE) nr 1924/2006: Oświadczenia zdrowotne muszą być zgodne z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 dotyczącym oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych. Muszą być zatwierdzone i umieszczone na liście dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych. Wciąż czekamy na decyzję TSUE w sprawie C-386/23 dotyczącej zasad wykorzystania tzw. oświadczeń oczekujących.
Wymogi informacyjne: Etykieta suplementu diety musi zawierać określone informacje, takie jak:
- Nazwa kategorii składników odżywczych lub substancji charakteryzujących produkt.
- Zalecana porcja produktu do dziennego spożycia.
- Ostrzeżenie o nieprzekraczaniu zalecanej dawki dziennej.
- Informacja, że suplementy diety nie zastępują zrównoważonej diety.
- Informacja, że produkt należy przechowywać w miejscu niedostępnym dla małych dzieci.
Zakaz wprowadzania w błąd: Oświadczenia zdrowotne muszą być prawdziwe, jednoznaczne i nie mogą wprowadzać w błąd. Nie mogą sugerować, że niespożycie danej żywności mogłoby negatywnie wpłynąć na zdrowie ani odwoływać się do szybkości lub wielkości utraty masy ciała.
Zakaz przypisywania właściwości leczniczych: Suplementy diety nie mogą być reklamowane jako produkty lecznicze ani przypisywane im właściwości leczenia lub zapobiegania chorobom.
Przejrzystość i czytelność informacji: Informacje na etykiecie muszą być zrozumiałe dla przeciętnego konsumenta, czytelne i nie mogą wprowadzać w błąd.
Sankcje za nieprzestrzeganie przepisów: Nieprzestrzeganie wymagań dotyczących znakowania suplementów diety może skutkować karami pieniężnymi oraz nakazami zmiany etykiet lub treści reklamowych.
Czy wyrok będzie miał wpływ na praktyki reklamowe?
Orzeczenia TSUE w tej sprawie może wpływać na praktyki prawne w całej Unii Europejskiej, kształtując sposób, w jaki firmy promują swoje produkty. Dotyczy to także Polski. W Polsce producenci i dystrybutorzy dbają o umieszczanie na opakowaniach informacji o znaczeniu zrównoważonej diety i zdrowego stylu życia. To wymóg dobrze znany podmiotom. W reklamie to oświadczenie jednak nie zawsze się pojawia.
Trzeba mieć na uwadze, że zgodnie z art. 7 ust. 2 Kodeksu Dobrych Praktyk Reklamy Suplementów Diety, reklama suplementu diety nie może sugerować, że jego spożycie może zastąpić zrównoważoną dietę.
Przedsiębiorcy będą musieli dostosować swoje praktyki reklamowe, aby spełniać nowe wymogi. Może to oznaczać konieczność zmiany treści reklam, aby zawierały wszystkie wymagane informacje, co może wpłynąć na sposób, w jaki produkty są promowane.
Oczywiście, to potencjalne koszty dla przedsiębiorstw. Dostosowanie się do nowych wymogów może wiązać się z dodatkowymi kosztami dla przedsiębiorstw, które będą musiały zmienić swoje materiały reklamowe i zapewnić, że wszystkie informacje są zgodne z przepisami. To zatem zmiany w strategiach marketingowych. Firmy będą musiały przemyśleć swoje strategie marketingowe, aby spełniać nowe przepisy. Może to oznaczać konieczność zmiany treści reklam, aby zawierały wszystkie wymagane informacje, co może wpłynąć na sposób, w jaki produkty są promowane. Producenci, którzy nie dostosują się do nowych wymogów, mogą być narażeni na sankcje prawne. To może obejmować kary finansowe oraz nakazy zaprzestania niezgodnych z przepisami praktyk reklamowych.
Na zakończenie?
Podsumowując, decyzja Trybunału może wymusić na producentach suplementów diety większą dbałość o zgodność z przepisami, co może wiązać się z dodatkowymi kosztami, ale także z korzyściami w postaci zwiększonego zaufania konsumentów i przejrzystości na rynku. Ogólnie rzecz biorąc, decyzja Trybunału w tej sprawie może mieć dalekosiężne skutki dla sposobu, w jaki oświadczenia zdrowotne są prezentowane konsumentom w Unii Europejskiej, wpływając na praktyki reklamowe i poziom ochrony konsumentów.
Pozostaje zatem śledzić przebieg tej sprawy, o czym na pewno będziemy informować.