W dzisiejszych czasach – mając na uwadze w szczególności rolę, jaką odgrywa marketing oraz dobry PR w prowadzeniu działalności gospodarczej – przedsiębiorcy dużą uwagę przywiązują do renomy firmy, którą prowadzą, jak również jej dobrego imienia – zarówno wśród kontrahentów, ale również w sieci. Dlatego niezwykle ważnym jest, aby wiedzieć, że w przypadku rozpowszechniania nieprawdziwych informacji o przedsiębiorcy, przysługują nam określone mechanizmy prawne, aby się przed tym bronić.
Definicję czynu nieuczciwej konkurencji znajdziemy w art. 3 ust. 1 ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (u.z.n.k.). Zgodnie z tym przepisem czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeśli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Z kolei zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy czynem nieuczciwej konkurencji jest rozpowszechnianie nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd wiadomości o swoim lub innym przedsiębiorcy albo przedsiębiorstwie, w celu przysporzenia korzyści lub wyrządzenia szkody. Dotyczy to w szczególności nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji o:
- osobach kierujących przedsiębiorstwem,
- wytwarzanych towarach lub świadczonych usługach,
- stosowanych cenach,
- sytuacji gospodarczej lub prawnej.
Wskazany przepis zawiera otwarty katalog informacji, które jako nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd, są rozpowszechniane w celu przysporzenia korzyści lub wyrządzenia szkody przedsiębiorcy. Konsekwentnie, każde nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd informacje (o ile są rozpowszechniane w celu przysporzenia korzyści lub wyrządzenia szkody) spełniają przesłanki przewidziane w art. 14 u.z.n.k.
Co ważne, w orzecznictwie podkreśla się, że wyrządzenie szkody lub przysporzenie korzyści nie musi być w żadnym wypadku bezpośrednim celem działania sprawcy. W myśl wyroku SA w Warszawie z dnia 6 lipca 2018 r. (sygn. akt VII Aga 341/18, SIP Legalis nr 1822166): „W zakres zastosowanie art. 14 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 419 ze zm.), oprócz czynów popełnionych w zamiarze bezpośrednim, wchodzą sytuacje, gdy sprawca jedynie akceptował konsekwencje swojego działania, a wyrządzenie szkody bądź przysporzenie korzyści nie było jego bezpośrednim celem, gdyż działanie było w rzeczywistości ukierunkowane na coś innego.”
Zatem przykładem opisanego czynu nieuczciwej konkurencji będzie m.in. rozpowszechnianie wśród kontrahentów nieprawdziwej informacji o kondycji finansowej oraz wypłacalności innego przedsiębiorcy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej polegającej na przejęciu współpracy z kontrahentami i tym samym pozbawieniu innego przedsiębiorcy części klienteli. Innym przykładem będzie rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji dotyczących jakości produktów czy świadczonych usług, w szczególności informowanie kontrahentów o właściwościach produktów oferowanych przez innego przedsiębiorcę w sposób negatywny, niepoparty żadnymi badaniami czy analizami, w celu wyrządzenia szkody konkurencyjnemu przedsiębiorcy. Czynem nieuczciwej konkurencji będzie też rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji na swój temat, przykładowo posługiwanie się nieprzysługującymi tytułami czy nierzetelnymi wynikami badań oraz analiz, w celu zwiększenia atrakcyjności swojej oferty, a co za tym idzie – wzmocnienia konkurencyjności na rynku.
Naruszenie dobrego imienia przedsiębiorcy a naruszenie jego dóbr osobistych
Rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji o przedsiębiorstwie bardzo często wiąże się z naruszeniem jego dobrego imienia, wypracowanej na rynku pozycji – co z kolei prowadzi do jego naruszenia dóbr osobistych.
Do katalogu dóbr osobistych osób prawnych należy w szczególności dobre imię. Z kolei dobre imię osoby prawnej jest łączone z opinią, jaką o niej mają inne osoby ze względu na zakres jej działalności (wyrok SN z 9 czerwca 2005 r., III CK 622/04).
Z pojęciem dobrego imienia łączy się pojęcie renomy przedsiębiorstwa. To z kolei jest rozumiane jako ogół pozytywnych wyobrażeń i ocen konsumentów o wyrobach tego przedsiębiorstwa (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 19 grudnia 1995 r., I ACr 1013/95). Naruszenie tego dobra osobistego może nastąpić właśnie poprzez niezgodne z prawdą wypowiedzi, które przypisują przedsiębiorcy niewłaściwe postępowanie, czy też takie, które powodują utratę zaufania do przedsiębiorcy. Przykładowo Sąd Najwyższy w wyroku z 14 listopada 1986 r. (II CR 295/86) uznał, że przedsiębiorca prowadzący szkołę wyższą może realizować swoje cele dydaktyczne wyłącznie, jeśli dysponuje odpowiednim autorytetem wychowawczym i moralnym.
Z kolei w wyroku z 13 stycznia 2012 r. (I CSK 790/10) Sąd Najwyższy wskazał, że do naruszenia dóbr osobistych przedsiębiorcy może dojść także poprzez rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji lub poniżających ocen pracowników przedsiębiorcy.
Ochrona przedsiębiorcy – jakie środki?
Artykuł 26 uznk ustanawia dwa wykroczenia – rozpowszechnienia nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji w celu szkodzenia przedsiębiorcy (pomawianie) oraz w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej (nieuczciwe zachwalanie).
Przepisy art. 26 uznkk przewidują karę aresztu lub grzywny. Karę aresztu wymierza się w dniach, od 5 do 30 dni. Kara grzywny wymierzana jest kwotowo, od 20 do 5000 zł. Konkretna kara zależy od okoliczności sprawy, w tym – jeśli chodzi o grzywnę – od sytuacji majątkowej sprawcy.
W przypadku zbiegu z przepisami kodeksu karnego, sprawca musi się już liczyć z nawet z karą pozbawienia wolności do roku (w przypadku, gdy dyfamujące informacje zostały rozpowszechnione za pomocą środków masowego komunikowania). Co więcej, skazanie za przestępstwo wiąże się już z wpisem w karcie karnej, co w niejednym przypadku stanowi duży problem.
Przedsiębiorcy, wobec którego dopuszczono się czynu nieuczciwej konkurencji, przysługują również odpowiednie środki ochrony prawnej przewidziane w art. 18 ust. 1 ustawy. Wśród nich znajdują się roszczenia o:
– zaniechanie niedozwolonych działań,
– usunięcie skutków tych działań,
– złożenie określonego oświadczenia,
– naprawienie wyrządzonej szkody,
– wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści, a także
– zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny, jeżeli popełniony czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.
Roszczenia te ulegają przedawnieniu z upływem trzech lat, zaś bieg terminu rozpoczyna się oddzielnie co do każdego naruszenia (art. 20 ust. 1 uznk), o czym warto pamiętać, w razie rozważenia działań.
Masz pytania? Twoje dobra osobiste jako przedsiębiorcy zostały naruszone? Rozpowszechniono nieprawdziwe informacje na temat Twojej działalności?
Zapraszamy do kontaktu!
Mec. Aleksandra Diskau adiskau@ajlaw.pl