Właściwe czytanie etykiet środków spożywczych, w tym suplementów diety i żywności specjalnego przeznaczenia medycznego (FSMP), jest kluczowe dla zdrowia konsumentów. Poprawne oznakowanie i oświadczenia zdrowotne na opakowaniach pomagają w świadomym planowaniu diety oraz zapewniają bezpieczeństwo konsumentów.
Właściwe czytanie etykiety środka spożywczego to umiejętność niezwykle potrzebna – zwiększająca nasze bezpieczeństwo, wpływająca na zachowanie zdrowia poprzez świadome planowanie codziennej, zbilansowanej diety. Właściwe odczytywanie informacji przekazywanych przez producenta jest szczególnie istotne w przypadku suplementów diety, produktów, które – ze swojej definicji – służą uzupełnianiu normalnej diety i wyrównywaniu niedoborów składników potrzebnych dla zachowania zdrowia.
W tym tekście opowiemy:
- o znaczeniu poprawnego znakowania i oświadczeń zdrowotnych;
- dlaczego temat jest ważny dla konsumentów i producentów.
- jak jest praktyka i skutki błędnego znakowania suplementów diety
Suplementy diety
Jest skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych lub innych substancji o działaniu odżywczym lub fizjologicznym, co oznacza, że składniki, które występują także w innych środkach spożywczych, w suplemencie diety są zawarte w formie skoncentrowanej, określonej potrzebami zdrowotnymi (tzw. zalecana porcja do spożycia w ciągu dnia)
Co więcej, posiada formę umożliwiającą dawkowanie, tj. formę kapsułek, tabletek, drażetek, saszetek z proszkiem, ampułek z płynem, butelek z kroplomierzem i innych podobnych postaci płynów i proszków przeznaczonych do spożywania w małych, odmierzonych ilościach jednostkowych
Głównym celem suplementu diety jest uzupełnienie normalnej diety.
Zatem suplementy diety są skoncentrowanym źródłem witamin, składników mineralnych lub innych substancji o działaniu odżywczym lub fizjologicznym. Ich głównym celem jest uzupełnienie normalnej diety. Suplementy diety muszą spełniać określone wymogi prawne dotyczące znakowania, które regulują m.in. Rozporządzenie (WE) nr 1924/2006 oraz Rozporządzenie (WE) nr 1169/2011.
Dokładniej, najważniejsze przepisy to:
- Rozporządzenie (WE) nr 1924/2006: Reguluje oświadczenia żywieniowe i zdrowotne dotyczące żywności w UE.
- Rozporządzenie (WE) nr 1169/2011: Dotyczy przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, w tym znakowania, etykietowania i reklamy.
- Lista witamin i składników mineralnych oraz ich form dopuszczonych do stosowania w suplementach diety, która znajduje się załącznikach 1 i 2 do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 czerwca 2002 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstwa Państw Członkowskich odnoszących się do suplementów żywnościowych
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 października 2007 r. w sprawie składu oraz oznakowania suplementów diety.
Najważniejsze cechy suplementów diety w związku ze znakowaniem to:
Wymogi prawne znakowania suplementów diety
Warto zwrócić uwagę na Wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych tj. sformułowań, jakie mogą zo stać użyte na opakowaniu (ale także w reklamie) w załączniku do Rozporządzenia Komisji (UE) z dnia 16 maja 2012 r. ustanawiający wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności, innych niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci.
Zasady i warunki stosowania oświadczeń zdrowotnych regulowane przez Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności.
Listy pozytywne/listy oświadczeń pending, które są opracowywane i aktualizowane w oparciu o najnowsze opinie ekspertów EFSA (European Food Safety Authority) dla innych, określonych związków chemicznych pochodzących np. od ro ślin, które mogą znaleźć się w suplemencie diety. Ocenie w głównej mierze podlegają związki przyczynowo-skutkowe pomiędzy spożyciem konkretnej żywności a zdrowiem.
- Oświadczenia zdrowotne: Oświadczenia zdrowotne muszą być zatwierdzone przez EFSA (European Food Safety Authority) i mogą być stosowane tylko wtedy, gdy istnieje naukowe uzasadnienie dla związku między spożyciem danej substancji a zdrowiem.
- Oświadczenia żywieniowe: Oświadczenia żywieniowe dotyczące zawartości witamin i składników mineralnych muszą spełniać określone kryteria, np. „Źródło witaminy C” może być stosowane, gdy produkt zawiera co najmniej 15% zalecanego dziennego spożycia (RDS) witaminy C na porcję.
Oświadczenie zdrowotne to każde oświadczenie, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że istnieje związek pomiędzy kategorią żywności, daną żywnością lub jednym z jej składników, a zdrowiem. Warto pamiętać, że oświadczenia zdrowotne nie mogą być stosowane dowolnie. Podlegają one ocenie EFSA- Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności. Co ciekawe, wśród oświadczeń zdrowotnych rozróżniamy także oświadczenia odnoszące się do składników roślinnych, które znajdują się na tzw. „liście pending”. Są to oświadczenia oczekujące na ocenę EFSA/decyzję Komisji. Oświadczenia oczekujące mogą być używane na odpowiedzialność producentów – o czym trzeba pamiętać.
Przykłady zatwierdzonych oświadczeń
- Witamina C:
- „Witamina C przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego.”
- „Witamina C przyczynia się do ochrony komórek przed stresem oksydacyjnym.”
- Witamina D:
- Witamina D przyczynia się do utrzymania zdrowych kości.”
- „Witamina D wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.”
- Kwas foliowy:
- „Kwas foliowy przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia.”
- „Kwas foliowy wspiera prawidłową syntezę aminokwasów.”
W oznakowaniu suplementów diety mogą znaleźć się także tzw. oświadczenia żywieniowe – to takie przekazy, które sugerują, że dana żywność ma szczególne właściwości odżywcze. Oświadczenia żywieniowe oznacza każde oświadczenie, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że dana żywność ma szczególne właściwości odżywcze ze względu na:
a) energię (wartość kaloryczną), której:
i. dostarcza,
ii. dostarcza w zmniejszonej lub zwiększonej ilości, lub
iii. nie dostarcza,
lub
b)substancje odżywcze lub inne substancje:
i. które zawiera,
ii. które zawiera w zmniejszonej lub zwiększonej ilości, lub
iii. których nie zawiera.
Witamina C
•„Źródło witaminy C”:
oMoże być stosowane, gdy produkt zawiera co najmniej 15% zalecanego dziennego spożycia (RDS) witaminy C na porcję.
Przykładowo dla: „Wysoka zawartość witaminy C” – Może być stosowane, gdy produkt zawiera co najmniej 30% zalecanego dziennego spożycia (RDS) witaminy C na porcję.
Na opakowaniu musi się znaleźć:
- określenie „suplement diety”;
- nazwa kategorii składników odżywczych lub substancji charakteryzujących produkt lub wskazanie ich właściwości;
- porcja produktu zalecana do spożycia w ciągu dnia;
- ostrzeżenie dotyczące nieprzekraczania zalecanej porcji do spożycia w ciągu dnia;
- stwierdzenie, że suplementy diety nie mogą być stosowane jako substytut (zamiennik) zróżnicowanej diety;
- stwierdzenie, że suplementy diety po winny być przechowywane w sposób nie dostępny dla małych dzieci;
- zawartość, obecnych w suplemencie diety, witamin i składników mineralnych oraz innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny efekt fizjologiczny, jest deklarowana w postaci liczbowej, w przeliczeniu na, zalecaną przez producenta do spożycia, dzienną porcję produktu (w przypadku witamin i składników mineralnych – także w przeliczeniu na tzw. referencyjną wartość spożycia „RWS”).
Ponadto na etykiecie produktu lub przy prezentacji i w reklamie produktu konieczne są:
- stwierdzenie wskazujące na znaczenie zrównoważonego sposobu żywienia i zdrowego trybu życia;
- porcja produktu zalecana do spożycia w ciągu dnia niezbędna do uzyskania korzystnego działania produktu;
- w stosownych przypadkach: stwierdzenie, jakie osoby powinny unikać danego środka spożywczego, a także adekwatnie odpowiednie ostrzeżenie w przypadku produktów, które mogą stanowić za grożenie dla zdrowia, jeżeli są spożywane w nadmiarze.
Suplementy diety nie mogą zawierać informacji (podanych również w formie graficznej) przypisujących im właściwości zapobiegania chorobom lub ich leczenia, bądź odwoływać się do takich właściwości.
(Na podstawie Rozporządzenia (WE) 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności, Rozdział 4 art. 10.).
Podsumowanie
Poprawne oznakowanie i oświadczenia na opakowaniach suplementów diety są niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa konsumentów oraz umożliwienia im świadomego wyboru produktów. Przestrzeganie wymogów prawnych dotyczących znakowania jest kluczowe zarówno dla producentów, jak i konsumentów.
Masz pytania? Wprowadzasz do obrotu, znakujesz suplementy diety, reklamujesz je?
Zapraszamy do kontaktu!
Mec. Aleksandra Diskau adiskau@ajlaw.pl